اصول و مهارت های خیرگزینی

خلاصه :

نویسندگان: 

احمدرضا اخوت، فاطمه فیاض و مریم ادیب

هفت سال دوم عمر انسان که ممکن است از۵ سالگی یا ۶ و ۷ سالگی شروع شود سن آمادگی برای بلوغ است. سنی است که در آن لازم است قوه اختیار کودک فعال شود و بتواند آگاهانه در زندگی خود تصمیم بگیرد و با اهداف مشخص و افق‌های بلند برنامه‌ریزی کند. لذا این دوره، دوره فعال‌سازی تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در زندگی است و لازم است مقدمات و لوازم این فعال‌سازی مهیا شود. در روایات این دوره به نام دوره عبودیت معرفی شده و به نظر می‌رسد این دوره باشکوه‌ترین دوره عمر انسان است که در آن می‌تواند بایدها و نبایدها را به صورت کاملاً رضایتمدانه بپذیرد. یکی از لازم‌ترین اموری که می‌بایست در تشخیص بایدها و نبایدها و عمل به آنها و نیز در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مورد توجه قرار گیرد، تقویت انواع تفکر است. محورهای یاد شده فوق را می‌‌توان تحت عنوان جامع‌تر «خیرگزینی»‌ بررسی کرد. با توجه به مطالب فوق برخی از آنچه در خیرگزینی مورد توجه قرار می‌گیرد عبارتست از: شناخت تفصیلی و جزئی خوبی‌ها و بدی‌ها ترجیح‌دادن «بهتر» نسبت به «خوب» و «بد» نسبت به «بدتر» دستیابی به تصمیمی درست در رابطه با موضوعات زندگی بر مبنای حکم خدا تقویت اراده در اجرای خیر تشخیص داده شده و تحقق آن برای طی مراحل خیرگزینی لازم است موارد زیر محقق شود: تفکر در فرد فعال شود. قدرت تصمیم‌گیری در فرد ایجاد شود. قدرت برنامه‌ریزی در فرد تقویت گردد. عزم به انجام حکم الهی در فرد احیا شود. موانع عمل به خیر شناسایی و برطرف گردد. در این دوره موارد یاد شده، ابتدا با کمک والدین و مربیان به فرزندان القا می‌شود تا پس از تمرین‌های مکرر، در آنها به صورت خودجوش انجام پذیرد. بدین ترتیب توان تفکر و تعقل در کودک فعال شده و از تقلیدهای کورکورانه و ناهشیارانه پرهیز می‌کند و با تشخیص و گزینش خیر، به کنترل درونی یا تقوا دست می‌یابد و می‌تواند از بحران‌های مختلف درونی و محیطی رهایی یابد. به همین دلیل شکر نعمت اختیار، در تقوا و خویشتن‌داری است. با فعال نبودن تفکر و تعقل و یا اختلال در آن، فرد کنترل درونی خود را از دست داده و دچار انواع طغیان می‌شود. در این نوشتار مطالب کتاب‌های معناشناسی خیر و شر، فرایندشناسی خیر و نظام‌سازی خیر به صورت کاربردی و تفصیلی طرح شده است. از سویی به نظر می‌رسد بهترین پایگاه سامان‌دهی ترویج خیر در خانه و مدرسه و مساجد می‌باشد. لذا لازم است مراحل تشخیص خیر و پرهیز از شر، داشتن توان تفصیل و ترجیح خیر و نیز برنامه‌ریزی و تحقق خیر، توسط مربیان با تقوا و با درایت در پایگاه‌های معنوی مساجد و مدارس به افراد والدین و نیز فرزندان سنین هفت تا چهارده سال تعلیم داده شود. بی‌شک ترویج چنین آموزش‌هایی، از وقوع بسیاری از سرکشی‌ها در افراد در همان سن و نیز در سنین بالاتر جلوگیری خواهد شد. کتاب در سه بخش زیر تنظیم شده است: بخش اول: نیاز و ذائقه‌شناسی، در این بخش به والدین و مربیان ضرورت شناخت کودکان این سن و آسیب‌هایی که آنها را تهدید می‌کند و نیز در نظر داشتن ذائقه و مطالبات آنها را گوشزد می‌کند.خیر و شر دو چیزی است که هر انسانی در طول زندگی اش به واسطه آن آزموده می‌شود تا در اثر آن بتواند راه هدایت را طی کند. این توان گزینش خیر و دوری از شر، که به اختیار معروف است در دوره دوم رشد فعال می‌شود. لذا از این سن می‌توان اقدام به آموزش مهارت‌های خیرگزینی نمود. این مهارت‌ها به بالا بردن توان اختیار به واسطه بالا بردن توان تفصیل مسائل و ترجیح و گزینش بهترین آنها منجر می‌شود